1. Irak'ın Fethi Ve İslamlaşma Süreci - Hüseyin Gökalp

Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde belirlenen hedef ve yöntemler çerçevesinde Müslümanların büyük fetih hareketi, Hz. Ebû Bekir (r.a.) döneminde başladı. Hz. Ömer (r.a.) döneminde Sâsânîler tümüyle yıkıldı ve Akdeniz'in hâkimi Roma'nın siyasi ve ticari düzeni altüst oldu. Perslere ait bir eyalet olan ve başkent Medâin'in de bulunduğu Irak, bu büyük fetih dalgasında Müslümanların girdikleri ilk bölgeydi. Irak'ın fethi hem Sâsânîlerin yıkılmasının hem de Şam fetihlerinin başarıya ulaşmasının zeminini oluşturmuştu. Bu çalışmada savaş stratejisi, şiddet ve yağmacılık değil kalıcı ve sürdürülebilir yayılma üzerine kurulu olan Râşit Halifelerin fetih ve İslamlaşma siyasetleri, Irak üzerinden detaylıca okunmaya çalışılmıştır.

Çalışmada şu soruların cevapları aranmıştır:

Fetihten önce Persler siyasi, dinî, sosyo-ekonomik ve askerî açılardan ne durumdaydılar?İslam fetihleri nasıl gerçekleşti? Sâsânîler neden yıkıldı? Müslümanlar Irak'ı fethettikten sonra karşılaştıkları Ârâmî, Pers, Yahudi yerleşik halkı ve azınlık Hintli ve Afrikalılarla ne tür ilişkiler kurdular? Hristiyan, Mecûsî, Yahudi, Putperest, Mandeist, Mezdekî ve Maniheist din mensuplarıyla nasıl muhatap oldular? Fetihten daha önemli ve zor bir iş olan fethin kalıcılığı nasıl sağlandı?Irak'a yerleşmek ve Sâsânî toplumu ile etkileşime girmek Müslümanlar açısından ne tür problemler doğurdu? Yerli halkın İslam dinini kabul etmesi için ne tür davet, tebliğ ve eğitim faaliyetleri gerçekleştirildi? Bu büyük fetih ve İslamlaşma hadisesi günümüz tarihçileri tarafından nasıl yorumlanmakta?

Sayfa Sayısı:412

2. Bağdat Büveyhiler'in Eline Düşerken - Adan Jarso Galole

Abbâsî Devleti, miladî X. yüzyılın ilk yarısında hayatî sorunlar yaşadı. Merkezî devlet zayıfladı, bölgesel yöneticiler özerk bölgeler ilan etmeye başladı. Merkezî devletin kontrolünde olan bölgelerde birtakım isyan hareketleri baş gösterdi. Olumsuz siyâsî gelişmeler yanında toplumsal ve ekonomik sorunlar da gün gittikçe arttı. Mezhebî ve ideolojik yapılanmalarda da pek çok ayrışma yaşandı. Ardı arkası kesilmeyen bu sosyo-politik sorunlar bir sarmal şeklinde devleti varlık kriziyle baş başa bıraktı. Sonuçta Şîî Büveyhî hanedanı Bağdat’ı eline geçirdi. Sünnîliği temsil eden Abbâsî Halifeliği 110 yıl boyunca Şîî bir yönetim altında varlığını sürdürmek zorunda kaldı. Bu çalışmada Sünnî anlayışı temsil eden Abbâsî hilafetinin, Şîî Büveyhî hanedanının hâkimiyetine giriş süreci incelendi. Ele alınan dönemde hangi siyâsî, iktisâdî ve içtimâî sorunların bulunduğu ve bu sorunların kökenlerinin neler olduğu ortaya konuldu. Buna ilave olarak politik kavgaların, fikir ayrılıklarının ve ekonomik sorunların toplumsal çöküşü nasıl hızlandırdığı ve merkezî yapıyı nasıl hâkimiyet kaybına sürüklediği tespit edildi. Bu kitapta Bağdat’ın Büveyhîler’in eline nasıl düştüğünü bulacaksınız.

Sayfa Sayısı 375

3. Kudüs'ün İstilasından Urfan'nın Fethine - Abdulkadir Turan

Kudüs’ün 1099’da Haçlılarca istilası, İslâm dünyasını dehşete düşüren bir sürecin dönüm noktasıdır. Urfa’nın 1146’da Haçlılardan kurtarılarak yeniden fethi ise o dehşet verici sürecin son bulacağını haber veren ilk büyük tarihsel gelişmedir. Bu iki tarihi olay arasındaki kırk yedi yıllık zaman dilimi, Müslümanların Haçlılara karşı mücadelesinin oluşup rayına oturması açısından tarihi bir öneme haizdir. Ancak Batılı araştırmaların aksine Müslüman dünyada o dönemin önemine denk gelen çalışmalar yapılmamıştır. Ayrıca Haçlılara karşı Müslüman mücadelesi, daha çok Batılı araştırmacıların gözüyle ve Haçlı Seferleri odağa alınarak işlenmiştir. Bu, aslında Müslüman mücadelesinin İslâm karşıtlarının gözüyle işlenmesidir. İstilaya istilacıların mantığıyla yaklaşmaktır. Bu kitap, sözü edilen dönemi Haçlılara karşı Müslüman mücadelesini odağı alarak ve Batılı araştırmaları da göz ardı etmeden ele almakta; I. Kılıçarslan, Tuğtegin, İbn Ammâr, Muhammed Tapar, İlgazi, Belek Han, Mevdûd, Aksungur el-Porsukî, İmâdüddin Zengî gibi kahramanların Haçlılara karşı mücadelesini bir arada işleyerek Haçlılara karşı Müslüman mücadelesi araştırmalarına özgün bir katkı sağlamaktadır. Kitabın Haçlılara karşı o devirdeki Müslüman mücadelesini değerlendiren sonuç bölümü de ayrıca dikkate değerdir ve kitaba farklı bir önem kazandırmaktadır.

Sayfa Sayısı 317